 شماره 112 | 4 ارديبهشت 1392 | |
|
اشاره: مطالبی که با عنوان آموزش تاریخ شفاهی آورده می شود بخشهای مختصر و کوتاهی از کتاب "مبانی نظری تاریخ شفاهی" هستند که به سفارش بخش تاریخ شفاهی مرکز حوزه هنری توسط نگارنده، خانم فائزه توکلی، تدوین شده است. *** مصاحبه در تاريخ شفاهي به سه شكل اصلي به كار گرفته مي‌شود: 1- مصاحبه بي‌ساختار ( Unstructured Interview) 2- مصاحبه باساختار ( Structured Interview) در تاریخ شفاهی می توان از مصاحبه گروهی استفاده کرد. بیانات شفاهی را با این روش نیز می توان جمع آوری کرد. در بعضی موارد از این روش در تاریخ شفاهی می توان استفاده نمودزیرا در مصاحبه گروهی ممکن است افراد مصلحت اندیشی کرده و بسیاری از حرف هایشان را به زبان نیاورند و یا نظرشان با نظر جمع همسو شده و از حرف خود برگردند. تاریخی که در این شرایط نوشته می شود می‌تواند بسیار از حقیقت دور باشد. در مصاحبه گروهی حرف های افراد ضعیف، خجالتی و فقیر کمتر شنیده می شود و بسیاری از گفتنی ها نشنیده می ماند. اما مصاحبه گروهی امتیازاتی هم دارد؛ در یک گروه افراد بیشتر صحبت می کنند و خاطراتشان را به هم یادآوری می کنند. خاطراتی که کمرنگ شده اند با اشاره افراد گروه جان می‌گیرند. مسائلی که مطرح می شود به بحث گذاشته می شود و صحت و درستی‌اش به چالش کشیده می شود. در مصاحبه گروهی رابطه بهتری بین جامعه و مصاحبه گر برقرار می شود و افراد تشویق می شوند تا در مصاحبه 2 نفره هم شرکت کنند. مصاحبه گروهی برای جمع آوری اطلاعات از افرادی که در جلسات 2 نفره حاضر نمی شوند بسیار مناسب است. این افراد در یک گروه آشنا اعتماد به نفس پیدا کرده و صحبت می کنند. بهترین حالت جمع کردن یک گروه برای مصاحبه تاریخ شفاهی این است که گروهی 5 تا 12 نفره تشکیل دهید و بر روی یک یا چند موضوع که در تحلیل متن در مصاحبه های فردی آمده است ، صحبت کرد. افراد را در این مصاحبه طوری انتخاب کنید که از یک جنس باشند، یعنی یا همه زن باشند یا مرد، دقت کنید که افراد در یک طبقه اجتماعی باشند، و از سطح اجتماعی یکسانی برخوردار باشند. رعایت این موارد باعث می شود تا هیچکس اضطراب نداشته و برای حرف زدن تعلل نکند. کریشنا کومار، جامعه شناس، اشاره می کند که مهم ترین مسئله در مصاحبه گروهی رابطه بین افراد گروه است، نه رابطه مصاحبه کننده و مصاحبه شوندگان. در مصاحبه گروهی مصاحبه کننده بیشتر نقش یک مجری میزگرد را دارد تا پرسشگر. او موظف است به گونه ای بحث را هدایت کند تا به مقصود خود یعنی حقیقت اصلی برسد. او باید طوری فضا را اماده کند که هیچکس احساس نکند جایی برای اظهار نظر او نیست.(2) در مصاحبه گروهی تاریخ شفاهی با رویکرد تحلیلی که ذکر شد یکی از مزایای آن صرفه جویی در وقت و هزینه است. در مصاحبه گروهی افراد به سوالات مصاحبه کننده پاسخ نمی دهند بلکه با جریان بحث گروهی پیش می روند، همین ویژگی آن را از مصاحبه 2 نفره متمایز می کند. از دیگر مواردی که در تاریخ شفاهی از مصاحبة گروهي استفاده مي شود، مصاحبه با چند نفر از افراد كليدي است كه پژوهشگر توانسته با مهارت از افراد مطلع در موضوع خاصي دعوت به عمل آورد و در آن واحد سؤال واحدی را بپرسد و شركت كنندگان پاسخ سؤالها را به صورت فردي بيان كنند. در مصاحبة گروهي مي‌توان از فنون مصاحبه باساختار يا بي‌ساختار استفاده كرد. شيوة برخورد با داده‌هاي مصاحبة گروهي متفاوت از داده‌هاي مصاحبه‌هاي فردي است. از مواردی که در مصاحبه گروهی پژوهشگر بايد به آن آگاه باشد این است كه پاسخهاي افراد مطلع مي‌تواند تحت تأثير پويايیهایِ گروه (Group dynamic) قرار گيرد. افراد مسلط يا زيرگروهها Subgroups ) مي‌توانند طوری بر مصاحبة گروهي تأثير بگذارند که مباحث حساس مطرح نشود يا سركوب شود يا فشار گروه براي بيان يك ديدگاه‌ِ مشترك مانع از بيان ساير ديدگاهها شود. ــ پژوهشگر اغلب بر اين كه چه كسي در گروه شركت كند، كنترل كمي دارد و اين مي‌تواند منجر به تعارض بين افراد مطلع و طرح ديدگاههایي دقيقاً مخالف آنها شود.
| |
|
http://www.ohwm.ir/show.php?id=1734 تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است. |
|
